Kebiasaanya bayi dan kanak-kanak mempunyai tapak kaki yang rata dan ini adalah normal untuk mereka kerana lengkuk di bawah kaki mereka belum terbentuk lagi.
Lengkungan di kaki akan terbentuk dalam 10 tahun pertama kehidupan dan banyak kajian menyatakan bahawa postur kaki yang matang tidak diperoleh sehingga umur 7 hingga 10 tahun (Uden et al., 2017).
Isi kandungan
Apakah Itu Tapak Kaki Rata (Flat Feet)?
Fungsi Lengkuk Kaki
Perkembangan Tapak Kaki Pada Kanak-Kanak
Punca-punca Tapak Kaki Rata
Gejala-gejala Tapak Kaki Rata
Diagnosis Untuk Tapak Kaki Rata
Rawatan Untuk Tapak Kaki Rata
1. Apakah Itu Tapak Kaki Rata (Flat Feet)?
Terdapat tiga lengkuk di satu tapak kaki. Dua lengkungan di bahagian sisi kaki (A-C dan B-C) dan satu lagi lengkungan melintang dari ibu jari kaki ke jari kecil kaki (A-B). Anda boleh rujuk gambar di bawah ini:
Tapak kaki rata (dikenali sebagai flat feet dalam bahasa Inggeris) bermaksud tapak kaki mempunyai lengkuk yang kurang di bahagian sisi dalam kaki (A-C) atau tiada lengkuk (rata) apabila berdiri atau berjalan.
Lengkuk pada tapak kaki rata akan terbentuk sendiri apabila otot pada tapak kaki cukup kuat. Ketinggian lengkungan tapak kaki berkembang dan meningkat sehingga umur 10 tahun.
Sekiranya lengkungan ini tidak terbentuk sehingga umur 10 bermaksud individu tersebut akan mempunyai tapak kaki yang rata untuk sepanjang hayat mereka.
Kebanyakan individu dengan tapak kaki yang rata tidak akan berasa sakit dan rawatan adalah tidak diperlukan.
Tetapi sekiranya terdapat kesakitan, rawatan adalah sangat penting untuk mengelakkan kondisi menjadi semakin teruk. Biasanya, mereka akan rasa sakit semasa berjalan, berlari atau bersukan. Kesakitan akan dirasa pada tumit kaki, buku lali atau di sekitar bahagian bawah kaki
2. Fungsi Lengkuk Kaki
Menyokong berat badan – Dengan lengkuk kaki, berat badan seseorang akan diedarkan ke semua bahagian tapak kaki dengan sama rata. Tanpa lengkuk kaki, berat badan akan diedarkan ke satu bahagian tapak kaki sahaja. Ini akan menyebabkan posisi tapak kaki menghala ke arah luar semasa berjalan atau berdiri.
Membantu dalam pergerakan – Lengkuk kaki membantu dalam penyerapan tekanan semasa berjalan, berlari dan melompat
3. Perkembangan Tapak Kaki Pada Kanak-Kanak
Di bahagian ini kami akan berbincang tentang bagaimana lengkuk terbentuk pada tapak kaki.
Umur 0-2 tahun
Apabila bayi lahir sehingga umur dua, tapak kaki mereka sangat lembut dan fleksibel. Perkara tersebut normal untuk kanak-kanak dalam umur lingkungan ini kerana terdapat lemak di bawah lengkuk tapak kaki. Lemak inilah yang menyebabkan tapak kaki rata semasa berdiri.
Dalam umur ini, kanak-kanak akan mendapat banyak stimulasi dari tapak kaki mereka. Jadi masa inilah sangat penting untuk memberi peluang kepada kanak-kanak untuk merasa pelbagai jenis permukaan. Hal ini dapat membantu kanak-kanak dalam perkembangan sensori mereka terutamanya deria sentuhan.
Bukan itu sahaja, kanak-kanak digalakkan berkaki ayam atau berjalan dengan stoking supaya dapat membantu menguatkan otot di tapak kaki. Hal ini akan mempengaruhi pembentukan lengkuk di tapak kaki.
Umur 2-3 tahun
Apabila kanak-kanak mula aktif berjalan, ibu jari kaki akan bergerak banyak dan jari kaki lain akan berfungsi untuk membantu mengawal pergerakan kaki. Lemak di bawah lengkuk tapak kaki akan hilang kerana pergerakan ibu jari kaki yang berlaku dalam aktiviti seperti berjalan dan berlari.
Pada umur 3, tapak kaki masih lembut tetapi otot tapak kaki semakin kuat dan lengkuk akan mula terbentuk.
*Semakin banyak aktiviti berjalan dan berlari yang dilakukan semakin ia membantu dalam pembentukan lengkuk di tapak kaki sehingga umur 10
4. Punca-punca Tapak Kaki Rata
Punca tapak kaki yang rata termasuk:
Diwarisi daripada ibu bapa
Keregangan otot yang tidak normal (hipertonia dan hipotonia)
Kelemahan otot dan ligamen
Kondisi seperti palsi serebrum, sindrom Down, artritis juvana, distrofi otot,
Obesiti
5. Gejala-gejala Tapak Kaki Rata
Kebanyakan kanak-kanak dengan tapak kaki yang rata tidak akan mempunyai apa-apa gejala atau aduan sakit tetapi sesetengah kanak-kanak mungkin akan mengalami:
Kaki sakit (tumit kaki atau bahagian lengkuk kaki)
Kaki semakin sakit apabila melakukan aktiviti
Buku lali bengkak
Tidak suka mengambil bahagian dalam aktiviti fizikal
Tendon Achilles yang tegang
Perubahan dalam gaya berjalan
Tapak kaki menghala ke arah luar semasa berjalan atau berdiri
Kaki bengkok ke dalam (knock knee)
6. Diagnosis untuk Tapak Kaki Rata
Biasanya doktor atau pakar bedah ortopedik akan membuat diagnosis untuk tapak kaki rata. Sebelum membuat diagnosis, doktor akan:
Mengambil sejarah perubatan
Membuat pemeriksaan fizikal (tapak kaki, lutut, pinggang)
Penilaian visual
Memerhati cara berdiri, berjalan dan berlari
Pemeriksaan kehausan tapak kasut
Sekiranya anak anda mengalami kesakitan yang berterusan, doktor mungkin akan menjalankan ujian lanjut seperti:
X-ray
Imbasan MRI
Imbasan CT
7. Rawatan Untuk Tapak Kaki Rata
Untuk kanak-kanak yang mengalami kesakitan atau mempunyai postur kaki yang tidak normal, doktor akan mengesyorkan pelbagai rawatan seperti:
Sokongan untuk tapak kaki rata (arch support) - merupakan satu sokongan yang diletakkan di dalam kasut untuk mengurangkan sakit dan mengurangkan gejala tapak kaki rata
Kasut yang bersesuaian – memakai kasut sukan atau kasut yang mempunyai sokongan untuk bahagian lengkuk kaki. Elakkan selipar atau crocs
Rehat – menggalakkan anak untuk mengambil bahagian dalam aktiviti yang ringan seperti berjalan, berenang dan mengayuh basikal. Selepas itu, mengambil rehat yang cukup untuk memberi masa kepada badan dan kaki untuk memulih.
Ubat - untuk mengurangkan sakit, bengkak dan ketidakselesaan
Mengurangkan berat badan – sekiranya berat badan anak anda berlebihan dan mempunyai tapak kaki rata, doktor akan menyarankan untuk menurun berat badan supaya boleh mengurangkan tekanan pada tapak kaki anak.
Peranan Fisioterapi
Fisioterapi boleh membantu dalam:
Mengembalikan pergerakan atau mobiliti pada kaki yang terlibat
Menguatkan otot kaki
Memberi senaman regangan untuk tendon Achilles yang tegang
Contoh senaman yang boleh dilakukan:
Berjalan atas permukaan tidak rata
Berjalan naik bukit dan turun bukit
Berjalan atas papan titian atau tali
Berjalan jenget
Senaman gerakan kaki dan jari kaki
Mengguna kaki jari untuk mengutip objek
Pembedahan
Pembedahan biasanya tidak diperlukan untuk tapak kaki rata. Pembedahan hanya diperlukan sekiranya terdapat masalah seperti:
Tendon koyak
Pertumbuhan tulang tambahan
Gabungan antara tulang di kaki
Pembedahan diperlukan untuk mengurangkan gejala dan meningkatkan fungsi kaki. Prosedur pembedahan akan dijalankan berdasarkan kondisi tapak kaki rata kanak-kanak tersebut.
Postur tapak kaki yang rata akan mempengaruhi postur satu badan seperti lutut bengkok ke dalam. Kelama-lamaan, seseorang individu dengan tapak kaki rata akan mengadu sakit di buku lali, lutut, dan sakit belakang apabila umur semakin meningkat.
Anda haruslah mengambil tindakan sebelum terlambat.
Rujukan:
Uden, H., Scharfbillig, R., & Causby, R. (2017). The typically developing paediatric foot: How flat should it be? A systematic review. Journal of Foot and Ankle Research 10(37), 1-17.