Sindrom Kurang Daya Tumpuan dan Hiperaktif atau Attention Deficit Hyperactive Disorder (ADHD) merupakan kondisi yang mempengaruhi otak dan tingkah laku.
Seseorang individu yang mempunyai ADHD akan mempunyai perkembangan otak dan tahap aktiviti otak yang berbeza dan ini akan mempengaruhi tingkah laku, fokus dan keupayaan mereka untuk duduk dalam jangka masa yang lama.
Isi Kandungan
1. Gejala Yang Terdapat Dalam ADHD
a. Kurang tumpuan (Inattentive)
b. Hiperaktif
c. Impulsif
2. Apakah Yang Menyebabkan ADHD?
3. Diagnosis ADHD
4. Mengapakah Terapi Diperlukan Untuk ADHD?
5. Rawatan untuk ADHD
a. Psikoterapi
i. Terapi Tingkah Laku (Behaviour therapy)
ii. Terapi Tingkah Laku Kognitif (Cognitive behaviour therapy)
b. Rawatan Perubatan
c. Terapi Cara Kerja
d. Peranan Ibu Bapa
1. Gejala Yang Terdapat Dalam ADHD
Semua kanak-kanak dalam satu masa akan menghadapi masalah untuk memberi tumpuan, mendengar arahan, duduk untuk jangka masa panjang dan menunggu giliran. Kanak-kanak akan belajar semua kemahiran ini sepanjang proses pembesaran dengan bantuan ibu bapa dan guru.
Tetapi untuk kanak-kanak dengan ADHD, masalah yang disenaraikan tadi akan berlaku dengan lebih kerap dan mereka akan rasa lebih sukar untuk mengatasi masalah tersebut.
Terdapat tiga kategori untuk gejala ADHD. Kanak-kanak dengan ADHD akan mempunyai gejala dari satu, dua atau kesemua gejala dalam kategori di bawah ini.
a. Kurang tumpuan (Inattentive)
b. Hiperaktif
c. Impulsif
a. Kurang Tumpuan (Inattentive)
Mempunyai masalah untuk memberi perhatian atau fokus terhadap kerja yang diberikan
Sukar mematuhi arahan
Tidak teliti kepada terhadap butiran-butirankerja
Gagal menghabiskan kerja yang diberikan
Kerap kehilangan barang
Tumpuan mudah terganggu
Mempunyai masalah untuk melakukan tugas dan kerja
Mengelak atau tidak suka melakukan kerja yang memerlukan fokus yang berterusan
b. Hiperaktif
Sentiasa berasa gelisah, tidak tenang dan cepat bosan
Mempunyai masalah untuk duduk atau diam untuk jangka masa yanglama
Membuat kerja tergesa-gesa dan membuat banyak kesilapan
Berlari atau melompat sesuka hati
Bercakap terlalu banyak
Kesukaran untuk menunggu giliran
Kerap menjawab sebelum soalan habis ditanya
Kerap menyampuk dan mengganggu orang lain
Sentiasa bergerak
c. Impulsif
Bertindak terlalu cepat tanpa berfikir
Kerap mengacau, menolak dan menarik kawan
Kesukaran untuk menunggu
Melakukan sesuatu perkara atau mengambil barang orang lain tanpa meminta izin
Melakukan aktiviti berbahaya
Tindak balas emosi yang melampau
2. Apakah Yang Menyebabkan ADHD?
Tiada satu sebab yang pasti menyebabkan ADHD. Penyelidik menyenaraikan beberapa perkara yang boleh menyebabkan ADHD, antaranya ialah:
Keturunan.
Perubahan otak. Kawasan otak yang mengawal tumpuan kurang aktif pada kanak-kanak dengan ADHD
Pemakanan, jangkitan, merokok, alkohol, dan penyalahgunaan dadah semasa mengandung boleh menjejaskan perkembangan otak bayi.
Kecederaan otak atau gangguan otak. Kecederaan di bahagian depan otak (lobus frontal) boleh menyebabkan masalah dalam pengawalan tingkah laku dan emosi
3. Diagnosis ADHD
Tiada apa ujian makmal (ujian darah) atau imbasan otak yang boleh digunakan untuk membuat diagnosis ADHD.
Untuk membuat diagnosis ADHD, doktor akan
Menanya soalan berkaitan dengan kesihatan, tingkah laku dan aktiviti yang dilakukan oleh anak di rumah dan di sekolah
Mendapatkan keputusan pemeriksaan kesihatan badan termasuk ujian penglihatan dan pendengaran untuk memastikan bahawa gejala yang terdapat dari anak bukan berpunca dari masalah kesihatan yang lain
Menyuruh ibu bapa mengisi borang senarai semak untuk tingkah laku anak
Selepas mengumpul semua informasi di atas, doktor akan membuat diagnosis ADHD jika:
Tumpuan dan hiperaktiviti anak terlalu berbeza dengan rakan sebaya
Tingkah laku yang sama sejak umur kecil
Beberapa gejala yang sama berlaku di dua tempat. Contohnya di sekolah dan di rumah.
Keputusan pemeriksaan kesihatan badan menunjukkan tiada masalah kesihatan atau isu pembelajaran yang lain yang memberi kesan kepada masalah tumpuan, tingkah laku dan hiperaktif
Gejala ini sudah berlaku sekurang-kurangnya dalam tempoh masa enam bulan
Masalah tumpuan, tingkah laku dan hiperaktif mengurangkan kualiti kehidupan anak di sekolah dan di rumah
4. Mengapakah Terapi Diperlukan Untuk ADHD?
Terapi boleh membantu kanak-kanak dengan ADHD untuk melaksanakan kerja dengan lebih baik di rumah dan di sekolah. Contohnya mereka akan lebih:
Fokus dalam membuat kerja
Mendengar dan mematuhi arahan
Berkawan dengan kanak-kanak lain
Kurang tingkah laku yang tidak baik
Mengawal emosi lebih baik
Meningkatkan keyakinan diri
5. Rawatan untuk ADHD
Tiada satu rawatan yang boleh terus mengubati ADHD tetapi, ada rawatan yang boleh diberikan untuk mengurus gejala ADHD. Antara rawatan yang digunakan ialah:
a. Psikoterapi
Terdapat beberapa intervensi psikoterapi tertentu yang dapat membantu kanak-kanak dan ahli keluarga untuk menguruskan gejala ADHD dan menambah baik fungsi kehidupan harian.
Ahli profesional kesihatan mental seperti pakar psikiatri atau psikologis klinikal boleh mendidik ibu bapa mengenai ADHD dan bagaimana ADHD boleh memberi kesan kepada sesebuah keluarga.
Bukan itu sahaja, mereka juga boleh membantu kanak-kanak dan ibu bapa membina kemahiran baru, tingkah laku dan cara berkomunikasi antara satu sama lain.
Terapi Tingkah Laku (Behavior therapy) dan Terapi Tingkah Laku Kognitif (Cognitive behavior therapy) merupakan antara intervensi psikoterapi yang digunakan untuk ADHD.
i. Terapi Tingkah Laku (Behavior therapy)
Perkara-perkara yang dilakukan dalam terapi tingkah laku:
Membantu seseorang mengubah tingkah laku mereka
Membantu dalam menguruskan tugasan atau menyelesaikan tugas sekolah,
Membantu dalam mengatasi situasi emosi yang sukar
Mengajar mereka memantau tingkah laku mereka sendiri
Memberi pujian atau ganjaran sekiranya berkelakuan baik seperti dapat mengawal kemarahan
Bekerjasama dengan ibu bapa, ahli keluarga dan cikgu sekolah untuk mendapat maklum balas yang negatif atau positif untuk menetapkan peraturan yang jelas, senarai tugas, dan rutin lain untuk membantu mereka mengawal kelakuan sendiri
Mengajar kemahiran sosial seperti menunggu giliran mereka, berkongsi mainan dan cara berkawa
ii. Terapi Tingkah Laku Kognitif (Cognitive behavior therapy)
Perkara-perkara yang dilakukan dalam Terapi Tingkah Laku Kognitif:
Mengajar cara untuk menyedari dan menerima pemikiran dan perasaan sendiri
Membantu dalam meningkatkan fokus dan tumpuan.
Menggalakkan seseorang dengan ADHD untuk mengubah kehidupan mereka mengikut apa yang dibelajari di terapi seperti berfikir sebelum bertindak dan mengawal perasaan untuk melakukan perbuatan yang berbahaya
b. Rawatan perubatan
Selepas kanak-kanak dapat diagnosis ADHD, doktor mungkin akan memberi ubat untuk mengawal gejala-gejala ADHD.
Mengapakah kanak-kanak memerlukan ubat ADHD?
Ubat boleh membantu kanak-kanak ADHD untuk fokus lebih lama, mendengar dan mematuhi arahan dengan lebih baik dan kurangkan pergerakan mereka. Tetapi bukan semua kanak-kanak ADHD memerlukan ubat.
Hanya makan ubat sahaja tidak boleh membantu kanak-kanak menyelesaikan masalah seperti mengurus kerja atau menunggu giliran.
Mereka akan mendapat lebih banyak kebaikan dan belajar kemahiran mengawal tingkah laku mereka dari psikoterapi.
Keutamaan memberi ubat kepada kanak-kanak ADHD adalah untuk membantu mereka fokus lebih lama untuk belajar.
Bagaimanakah Ubat Membantu ADHD?
Ubat ADHD boleh menambahbaik tumpuan dengan membantu kimia dalam otak berfungsi dengan lebih baik.
Terdapat dua kimia dalam otak yang menjadi sasaran ubat ADHD, dopamin dan norepinephrine. Kedua-dua kimia ini akan mempengaruhi tumpuan dan perhatian seseorang individu.
c. Terapi Cara Kerja (Occupational Therapy, OT)
Ahli Terapi Cara Kerja akan menggunakan kekuatan kanak-kanak until mengatasi cabaran dan menggalakkan penyertaan mereka dalam aktiviti di rumah dan di sekolah.
Selain itu, ahli Terapi Cara Kerja juga akan bekerjasama dengan ahli keluarga dan pihak sekolah untuk menyediakan mereka dengan strategi praktikal yang khas untuk setiap kanak-kanak yang mempunyai ADHD.
Ahli Terapi Cara Kerja boleh membantu kanak-kanak dalam:
Mengatur dan merancang
Kesukaran Memproses Sensori
Kemahiran motor halus
Tumpuan
Membina kemahiran mengawal diri
Berdikari dalam melakukan aktiviti harian
Mengatur dan Merancang
Ahli terapi cara kerja akan membahagikan satu kerja kepada beberapa langkah yang senang untuk dicapai. Dengan cara ini, kanak-kanak tidak akan rasa susah sangat untuk melaksanakan kerja atau memulakan kerja.
Kerja di sini boleh merupakan kerja yang senang seperti membuat kerja rumah atau menyusun jadual waktu.
Kesukaran Memproses Sensori
Ahli Terapi Cara Kerja akan merancang beberapa aktiviti sensori yang boleh membantu kanak-kanak mendapat input sensori yang diperlukan untuk menyediakan mereka kepada pembelajaran akademik.
Aktiviti Sensori yang boleh dilakukan untuk meningkatkan fokus ialah:
Duduk di atas bola untuk menggalakkan kanak-kanak duduk lama
Melakukan aktiviti berat seperti menarik dan menolak boleh menenangkan badan mereka
Menggunakan fon kepala yang menghalang bunyi untuk mewujudkan ruang kerja yang tenang
Menambah bau, tekstur dan pergerakkan di aktiviti untuk menjadikan aktiviti lebih seronok dan boleh membina kemahiran baru
Kemahiran Motor Halus
Aktiviti motor halus melibatkan otot yang kecil di tangan. Ahli terapi cara kerja akan lebih fokus kepada aktiviti seperti:
Kekuatan tangan
Koordinasi mata-tangan
Kawalan tangan
Penggunanan gunting dan sudu
Menulis dan mewarna
Tumpuan
Aktivit fizikal memberi kesan yang sama seperti methylphenidate (ubat untuk kurang daya tumpuan) untuk membantu dalam daya tumpuan kanak-kanak dengan ADHD. Aktivit fizikal boleh menambah baik fungsi otak termasuk fungsi kognitif.
Kebaikan aktiviti fizikal terhadap otak:
Meningkatkan aliran darah ke otak
Jumlah dopamine bertambah
Pertumbuhan saluran darah
Peningkatan sambungan saraf
Semua kebaikan yang disenaraikan di atas boleh mengurangkan gejala ADHD. Bukan itu shaja, aktiviti fizikal juga boleh menguatkan otot, meningkatkan tumpuan, membantu kemahiran motor kasar, menambah baik keseimbangan dan koordinasi.
Aktiviti fizikal seperti sukan dan permainan boleh dilakukan. Contohnya, mengayuh basikal, berenang dan menyertai aktiviti dalam pasukan.
Membina kemahiran mengawal diri
Strategi yang kerap dicadangkan oleh ahli terapi cara kerja untuk membantu kanak-kanak ADHD ialah mewujudkan satu "kawasan bertenang" (calm down zone).
Kanak-kanak ADHD kerap mempunyai tindak balas emosi yang kuat. Jadi, dengan mempunyai "kawasan bertenang" ini, kanak-kanak boleh pergi ke tempat ini apabila mereka berasa terlalu marah, susah hendak mengawal diri atau masa meltdown.
Di "kawasan bertenang" ibu bapa boleh memasukkan kerusi goyang, buainan, bola, lagu, selimut berat atau patung mainan. Kesemua benda ini boleh membantu kanak-kanak menenangkan emosi mereka.
Berdikari dalam melakukan aktiviti harian
Ahli terapi cara kerja akan mengajar kanak-kanak melakukan aktiviti kehidupan harian seperti mandi, makan, memakai pakaian, mengemas beg sekolah dan menyediakan diri ke sekolah.
Ahli terapi cara kerja dilatih untuk menganalisis tugas, di mana mereka boleh memecahkan satu tugas kepada beberapa bahagian yang mudah dicapai. Dengan cara ini, kanak-kanak akan sentiasa berasa positif dan bermotivasi untuk melaksanakan tugas.
Terdapat pelbagai strategi yang digunakan oleh ahli terapi cara kerja untuk membantu kanak-kanak berdikari seperti menggunakan carta visual, senarai semak, mengulang arahan dan melakukan tugas berulang kali.
d. Peranan Ibu Bapa
Peranan ibu bapa adalah seperti berikut:
Belajar semuaperkara berkaitan ADHD. Mengikut semua rawatan yang dicadangkan oleh doktor
Memberi ubat mengikut masa dan dos yang diberikan oleh doktor
Bekerjasama dengan cikgu di sekolah
Mengetahui bagaimana gejala ADHD yang ada pada anak mempengaruhi kehidupan anak
Mengajar anak satu perkara dalam satu masa. Memuji anak sekiranya anak berjaya melaksanakannya
Mendisiplin anak mengikut cara yang diberi oleh terapi. Membetulkan tingkah laku anak dengan cara yang menggalakkan dan sokongan dan bukannya hukuman
Tetapkan jangkaan yang jelas untuk anak. Sebelum pergi ke tempat lain, menjelaskan kepada anak kelakuan bagaimana yang mereka perlu lakukan
Meluangkan masa bersama anak. Kanak-kanak dengan ADHD kerap mempunyai keyakinan diri yang rendah. Ibu bapa harus sentiasa memberi sokongan, bersabar, memahami dan menerima keadaan mereka
ADHD tidak boleh diubati tetapi sekiranya dapat dikesan awal dan memulakan intervensi awal, ini dapat membantu mereka menguruskan gejala atau tanda ADHD.